Άρθρο του
Ιωάννη Σ. Λάμπρου, Πολιτικού Επιστήμονος
Ανακοινώθηκε,
προ ολίγων ημερών, από το Υπουργείο Οικονομικών απόφαση της Διυπουργικής
Επιτροπής Αποκρατικοποιήσεων με την οποία μεταβιβάζονται 168 ακίνητα στο Ταμείο
Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου. Μεταξύ των ακινήτων
περιλαμβάνονται ακίνητα του εξωτερικού, ολυμπιακά ακίνητα, κτίρια στην Πλάκα
αλλά και τα προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας στην Αθήνα.
Σημειώνεται ότι τα
εν λόγω κτίρια έχουν από το Νοέμβριο του 2008
κηρυχθεί ως διατηρητέα από το
Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων με τον τότε Υπουργό Πολιτισμού Α. Σαμαρά να
αποδέχεται αυτή την απόφαση τον επόμενο χρόνο. Το εν λόγω συγκρότημα των
προσφυγικών πολυκατοικιών οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 1933-1935, βάσει σχεδίων
των υπαλλήλων του Υπουργείου Πρόνοιας Κίμωνα Λάσκαρι και Δημητρίου Κυριακού και
αποσκοπούσαν, αποκλειστικά, για την εγκατάσταση προσφύγων του 1922 όντας καθαρά
λειτουργικά κτίρια.
Παρά
την
απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού το
2009, η εμπλοκή του ΤΑΙΠΕΔ, τα έσοδα του οποίου από τις ιδιωτικοποιήσεις
χρησιμοποιούνται
για την απόσβεση του δημοσίου χρέους, εγείρει ανησυχίες για διάθεση των
κτιρίων
αυτών σε ιδιώτες προς «αξιοποίηση» και αν όχι κατεδάφιση, τουλάχιστον
κάποιων
από αυτά, σίγουρα αλλοίωση του χαρακτήρα των κτισμάτων. Η μια διάσταση
του
ζητήματος έχει να κάνει με την διαχρονική στάση του κράτους απέναντι
στην
προσφυγική περιουσία. Η πρακτική του ελλαδικού κράτους αναφορικά με την
χρήση
και διάθεση της προσφυγικής περιουσίας, συνίσταται είτε στην
οικειοποίηση της από το ίδιο το κράτος είτε στην ανοχή στην παράνομη
απόκτηση εκ μέρους τρίτων
σημαντικών εκτάσεων.
Η
στάση αυτή κορυφώθηκε με την κατάργηση, μέσω του ΠΔ 137/1998, του Ταμείου
Ανταλλάξιμης Περιουσίας και Αποκαταστάσεως Προσφύγων, το οποίο είχε ιδρυθεί το
1957 και από το οποίο χρηματοδοτούντο προσφυγικές οργανώσεις προς διατήρηση της
ιστορικής μνήμης και πολιτιστικής παράδοσης.
Οι
τρέχουσες οικονομικές ανάγκες της χώρας δεν αλλοιώνουν τον χαρακτήρα και τη
φύση της ανταλλαξίμου περιουσίας, η οποία ρυθμίζεται από διεθνείς συνθήκες [ (Συνθήκη
Λοζάννης (1923) και Συμφωνία Αγκύρας
(1930) ] και της οποίας ο μοναδικός σκοπός είναι η αποκατάσταση των προσφύγων
και η πλήρης αποζημίωση για τις περιουσίες που εγκαταλείφθηκαν. Επομένως, η
ανταλλάξιμη περιουσία θα πρέπει να εξαιρείται από την υπαγωγή της στο ΤΑΙΠΕΔ.
Η
καλύτερη δυνατή αξιοποίηση της προσφυγικής περιουσίας δεκάδων χιλιάδων
ακινήτων, προς όφελος της ιστορικής μνήμης, των προσφυγικών οργανώσεων αλλά και
του κράτους μπορεί να λάβει χώρα, μόνον, με την επανασύσταση του Ταμείου
Ανταλλάξιμης Περιουσίας και Αποκατάστασης Προσφύγων ή ανάλογου καθηκόντων
νομικού προσώπου, στο οποίο θα συμμετέχουν - με δυνατότητα συμμετοχής στις
αποφάσεις και κατάθεσης προτάσεων - εκπρόσωποι
αναγνωρισμένων προσφυγικών οργανώσεων με προεξάρχουσα την Ομοσπονδία
Προσφυγικών Σωματείων Ελλάδος.
Προς
αποφυγή, μάλιστα, προνομιακής χρηματοδότησης κάποιων οργανώσεων από το
επανασυσταθέν ΤΑΠΑΠ, μπορούν να προβλεφθούν αυστηρά κριτήρια βάσει των οποίων
θα γίνεται η χρηματοδότηση· ύπαρξη νόμιμης διοικητικής δομής,
αντιπροσωπευτικότητα, αριθμός μελών, εκδοτική δραστηριότητα, διοργάνωση
συνεδρίων και επιστημονικών συμποσίων, παροχή υποτροφιών, διαλέξεις, κ.α.
Ποια Αξιοποίηση;
Η
δεύτερη διάσταση αφορά την φερόμενη αξιοποίηση των προσφυγικών κτιρίων. Τα
επιχειρήματα υπέρ της εμπορικής παρέμβασης-αξιοποίησης δεν ευσταθούν διότι ο
συγκεκριμένος χώρος δεν είναι σαν τους άλλους. Διαθέτει ιδιαίτερο συμβολισμό.
Τα επιχειρήματα περί αναζωογόνησης της αγοράς ακινήτων, απλά, δεν βρίσκουν
εφαρμογή στην εν λόγω περίπτωση. Η εικαζόμενη παρέμβαση ενός οιουδήποτε ιδιώτη
δεν θα έχει ως σκοπό την ανάδειξη της ιστορικότητας ( υπό την έννοια της
ανάδειξης της Προσφυγιάς και της Γενοκτονίας ) όπως η παρέμβαση του Πικιώνη να
τοποθετήσει πλάκες στον αρχαιολογικό χώρο γύρω από την Ακρόπολη που είχε ως
στόχο την ανάδειξη της ιστορικής αξίας του συγκεκριμένου χώρου. Αντίθετα, σε
μια υποθετική παρέμβαση ενός ιδιώτη ( ενός ξένου ή ακόμα και ενός Τούρκου
εφόσον μόνο το αντίτιμο μετράει), η επιδίωξη χρηματικού κέρδους ακυρώνει το
μοναδικό είδος αξιοποίησης που πρέπει σε αυτόν τον χώρο, την ανάδειξη της
Γενοκτονίας των Ελλήνων της Καθ’Ημάς Ανατολής. Δεν υπάρχει αξιοποίηση της
ιστορικής μνήμης από ένα ιδιώτη. Αυτό είναι καθήκον του κράτους. Ακόμα και αν
αυτός ο ιδιώτης έδειχνε την καλή διάθεση να επιβαρυνθεί το κόστος, η προάσπιση
της ιστορικής μνήμης δεν επαφίεται στην καλή διάθεση του οιουδήποτε ιδιώτη. Αποτελεί την υποχρέωση του κράτους, σε
αυτό το οποίο ήρθαν ξυπόλυτοι και ρακένδυτοι οι πρόσφυγες για να βρουν
καταφύγιο…
Αξιοποίηση
δεν σημαίνει χώροι αναψυχής, περιβαλλοντικά πάρκα, κοινόχρηστοι χώροι πρασίνου,
παιδότοποι και λοιπά τσιτάτα της
πολιτικής ορθότητας. Αυτά μπορούν να γίνουν σε ουδέτερους χώρους χωρίς ιστορικό
συμβολισμό. Πρώτιστο μέλημα, στην συγκεκριμένη περίπτωση, αποτελεί η ανάδειξη
της ιστορικότητας του κτιριακού συγκροτήματος και πάνω από όλα τον λόγο που αυτά χτίστηκαν,
άρα και το λόγο της προσφυγιάς και άρα τη Γενοκτονία. Ο τρόπος που αυτό θα
γίνει, πάντα σε συνεργασία, με τους υπάρχοντες ιδιοκτήτες αποτελεί δευτερεύον
ζήτημα. Παράλληλα, οι αλλοδαποί που διαμένουν στα κτίρια αυτά πρέπει να φύγουν
από εκεί. Ο χώρος αυτός είναι συνυφασμένος με το δράμα συμπατριωτών μας και
μόνον. Αποτελεί τη νοητή προέκταση της
Μικρασιατικής Γης. Δεν είναι
καταφύγιο λαθρομεταναστών. Αποτέλεσε το καταφύγιο δικών ΜΑΣ ανθρώπων. Τα
ερειπωμένα κτίρια αντιπροσωπεύουν τα ερειπωμένα σπίτια που άφησαν πίσω τους οι
πρόσφυγες. Οι Έλληνες πρόσφυγες.
Ο
χώρος δεν ενδείκνυται για ανάδειξη ευφάνταστων, προοδευτικών προτάσεων
πολυπολιτισμικής συνύπαρξης αλλά για μια σεμνή προσπάθεια ανάδειξης της
ιστορίας του συγκεκριμένου χώρου και μόνον αυτό. Η ιστορικότητα του χώρου δεν
έχει σχέση με την αρχιτεκτονική αξία των κτιρίων ούτε με τα ίχνη από σφαίρες
του Δεκεμβρίου του 1944. Η αξία των κτιρίων δεν έγκειται στην αξία τους καθ’
εαυτή αλλά στο σκοπό για τον οποίο κατασκευάστηκαν.
Αυτοί
οι άνθρωποι, οι οποίοι θέλουν να «αξιοποιήσουν» τις προσφυγικές πολυκατοικίες
δεν μπορούν να καταλάβουν, οι καημένοι, ότι σε κάθε ένα από αυτά τα
διαμερίσματα υπάρχει η ιστορία μιας ξεκληρισμένης οικογένειας και οι θύμησες
των αλησμόνητων πατρίδων.
Αν
κάτσει κάποιος από αυτούς σε κάθε ένα από αυτά τα δωμάτια και κάνει απόλυτη
ησυχία θα ακούσει τις χαρούμενες φωνές από τους γάμους των Ελλήνων της
Ανατολής, τις μουσικές τους, θα μυρίσει τις γεύσεις τους, θα ακούσει τον χτύπο
των καμπαναριών της μικρασιατικής γης, θα νιώσει τις φλόγες των σπιτιών τους
στην καταστροφή, θα ακούσει τις κραυγές των κοριτσιών στα χέρια των τσετών, θα
ακούσει το βουβό κλάμα των προσφύγων όταν αντίκρυζαν για τελευταία φορά τη
γενέθλια γη…
Η συμπερίληψη των προσφυγικών κατοικιών
στο ΤΑΙΠΕΔ προς «αξιοποίηση», είτε πρόκειται περί πρόχειρης ενέργειας είτε
αποτέλεσμα της πίεσης των δανειστών να ιδιωτικοποιηθεί ο δημόσιος πλούτος σε
τιμές κατώτερες της αξίας του δεν στέλνει το σωστό μήνυμα στο δοκιμαζόμενο
ελληνικό λαό. Η διάθεση προς πώληση σε ιδιώτες κτιρίων, τα οποία συνδέονται με
την μεγαλύτερη καταστροφή από την ίδρυση του νεώτερου ελληνικού κράτους, κτίρια
τα οποία, εμμέσως, αποτελούν απόδειξη της γενοκτονικής πολιτικής των Τούρκων
εις βάρος ομοεθνών Ελλήνων, πλήττει το φρόνημα και τον αυτοσεβασμο του Έθνους, στοιχεία τα οποία η πολιτική ηγεσία οφείλει να
διαφυλάξει ως κόρη οφθαλμού.
Ταυτόχρονα,
δίνει το λάθος μήνυμα στην ελλαδική κοινωνία
ότι όλα πουλιούνται, ότι μοναδικό κριτήριο και ύψιστη αρχή είναι η
αποκομιδή χρηματικού κέρδους. Σε μια κοινωνία μεγάλο μέρος της οποίας πένεται,
τέτοια νοοτροπία αποτελεί ενθάρρυνση
στους ανθρώπους της κοινωνίας αυτής να κάνουν το οτιδήποτε αρκεί να τους
αποφέρει απόλαυση, υλικό κέρδος. Δεν υπάρχει ντροπή, δεν υπάρχουν φραγμοί, δεν
υπάρχουν σταθερές. Το αιώνιο νόημα της ζωής. Ότι φάμε και ότι πιούμε. Το χρήμα.
Όλα προς πώληση. Τα πάντα. Ακόμα και η ιστορική μνήμη. Αρκεί να υπάρχει το
«κατάλληλο αντίτιμο». Κυρίες και Κύριοι, τις προσφορές Σας. Το Έθνος των
Ελλήνων ξεπουλάει…
Επίλογος
Προ
ημερών εμφανίστηκε ως σχόλιο, στο διαδίκτυο, σε άρθρο σχετικό με τις
προσφυγικές πολυκατοικίες, η φράση « επιτέλους ας βρεθεί ένας ήρωας να γκρεμίσει
από προσώπου γης αυτές τις φρικτές παράγκες του καραγκιόζη. » Και, όμως,
αυτές οι παράγκες επιτελούν ένα έργο
σημαντικό. Έτσι ακριβώς όπως είναι.
Μάλλον επειδή είναι ακριβώς έτσι.
Κάθε
φορά που περνάει από εκεί ένα μικρό παιδί με τον πατέρα του, ίσως παραξενευμένο
για την κατάσταση των κτιρίων θα ρωτήσει τι είναι αυτά τα παλιά κτίρια. Ο
πατέρας του θα απαντήσει πως αυτά δόθηκαν, πολλά χρόνια πριν, σε Έλληνες που ήρθαν από την Ανατολή. Τότε,
ίσως το παιδί ρωτήσει γιατί ήρθαν εδώ αυτοί οι άνθρωποι. Ο πατέρας του, τότε,
θα του πει πως τους έδιωξαν από τα σπίτια τους. Το παιδί, ίσως, συνεχίσει
ρωτώντας γιατί και ποιοι τους έδιωξαν από τα σπίτια τους. Και τότε ο πατέρας θα του πει πως κάποτε υπήρχε
στην Ανατολή ένας άλλος Ελληνικός Κόσμος, ο οποίος δεν υπάρχει πια γιατί
κάποιοι τον κατέστρεψαν. Το μικρό παιδί θα σιωπήσει. Δεν θα ρωτήσει τίποτα
άλλο. Θα έχει καταλάβει…
Όλα
έχουν τη χρησιμότητα τους σε αυτή τα ζωή. Ακόμα και οι παράγκες…
